1 jaar Omgevingswet: Omgevingsplantjes groeien
Ruimtelijke Ontwikkeling
Gepubliceerd: 1 januari 2025
Auteur: Team Ruimtelijke Ontwikkeling
Ja, je leest het goed: de Omgevingsplantjes groeien! Vorig jaar zijn we met verschillende gemeenten gestart om hun omgevingsplan vorm te geven. Elke gemeente kreeg van ons een plantje. Waarom? Het plantje staat symbool voor het omgevingsplan. Net als een plant begint het klein. Met genoeg aandacht groeit het. Soms verliest het een blaadje, maar uiteindelijk groeit het uit tot een sterke, volwaardige plant.
Plan van aanpak
In de zomer van 2023 maakten we het concreet: een plan van aanpak om gemeenten te helpen bij hun omgevingsplan. Hiermee plantten we letterlijk het zaadje voor omgevingsplannen. Ons motto? 'Begin klein, denk groot. De wetswijziging is enorm. Je hele omgevingsplan in één keer aanpakken is haast onmogelijk. Je ziet door de bomen het bos niet meer. Daarom kozen we voor een gestructureerde aanpak: we zetten de bomen netjes langs een bergweg en gingen samen met gemeenten de beklimming aan.
Tijdens werksessies maakten we regelsets. Deze sessies combineerden kennisdelen met praktische oefeningen. Zo leerden deelnemers de nieuwe manier van denken en maakten ze de juiste keuzes. Elke gemeente kreeg maatwerk, afgestemd op het kennisniveau en de wensen van de deelnemers. Voor ervaren RO-medewerkers was die denkomslag soms een uitdaging. Stap voor stap hielpen we hen om de nieuwe systematiek onder de knie te krijgen.
Keuze voor een omgevingsplan
Voordat gemeenten écht aan de slag konden met hun omgevingsplan, moesten ze eerst een keuze maken. Kennis, capaciteit en grote uitdagingen zoals de energietransitie en de Woondeal zorgden er soms voor dat de start werd uitgesteld. Veel projecten kunnen immers ook met een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) worden vergund.
Het afgelopen jaar hebben we al veel onderbouwingen fysieke leefomgeving opgesteld voor omgevingsvergunningen. Toch is de BOPA niet altijd dé oplossing. Sommige projecten vragen om een ander instrument. In die gevallen kiezen gemeenten soms voor een TAM-IMRO Omgevingsplan, een wijziging gebaseerd op het vertrouwde bestemmingsplan. Dat is begrijpelijk, maar niet toekomstbestendig. Onze voorkeur? Leren door te doen: een wijziging omgevingsplan opstellen. Gemeenten zoals Hulst, Goeree-Overflakkee, Terneuzen, Goes en Sluis gingen die uitdaging met ons aan. Samen zetten we de eerste stappen, gebaseerd op ons plan van aanpak.
Inhoudelijke keuzes
Stap voor stap begeleiden we gemeenten bij het maken van inhoudelijke keuzes. De ene gemeente startte met een ontwikkellocatie, de andere koos voor een bestaand (woon)gebied. Vanuit bestaande regels bouwden we nieuwe, uniforme regelsets. Zo maken we in eerste instantie een beleidsneutrale overgang mogelijk. Waar mogelijk pakten we meteen ‘quick wins’ mee. Veel regels beïnvloeden elkaar, wat soms betekende dat we even een stap terug moesten. Maar zo komen we samen tot een stevige basis.
"Wij hebben de pilot Omgevingsplan met Juust als erg prettig ervaren. Een duidelijk gestructureerde en interactieve aanpak om het Omgevingsplan en wat daarmee samenhangt in beeld te krijgen. Er wordt goed gereageerd op vragen en daarbij wordt ook goed meegedacht (soms verder dan de vraag zelf).’
Marien van der Ploeg, gemeente Terneuzen
Ontzorgen
Regelsets opstellen is één ding, ze goed ontsluiten via het DSO is minstens zo belangrijk. We hielpen gemeenten met annoteren en werkten samen met onze softwareleverancier GISkit om publicaties te realiseren. Dit ontzorgt gemeenten volledig en geeft hen het vertrouwen om verder te bouwen.
Trots
Het afgelopen jaar bracht heel wat uitdagingen met zich mee. Nieuwe Omgevingswetinstrumenten, een update van AERIUS, uitspraken over spuitzonering en een nieuwe handreiking milieuzonering zorgden dagelijks voor dynamiek. Maar dat hield ons scherp. We deelden onze kennis met klanten via incompany trainingen en Juustiversity-sessies op ons kantoor. Ontwikkelaars, architecten en adviseurs schoven aan om te leren en mee te denken.
We zijn enorm trots op wat we samen hebben bereikt. De omgevingsplantjes in Hulst, Goeree-Overflakkee, Terneuzen, Goes en Sluis groeien! In Hulst is zelfs de eerste wijziging omgevingsplan voor een ontwikkeling vastgesteld. Eén van de eerste in Nederland. De kennis die we in eerdere jaren opdeden, onder andere via pilotprojecten met het Kennislab, konden we in praktijk brengen. Zo hebben we gemeenten stap voor stap meegenomen in onze aanpak. Leren door te durven en te doen is de sleutel. Door klein te beginnen worden gemeenten steeds vaardiger met de systematiek van de Omgevingswet. De uitdagingen blijven, maar wij ontwikkelen mee. Omdat morgen mooier mag!
Wil je meer weten over onze kennissessies of heb je een andere vraag over de Omgevingswet? Dan horen wij het graag!